เขียนโดยอาจารย์จิรฐา อัคนิทัต

กระแสประชาคมอาเซียน ทำให้มีหลายคนอยากศึกษาวัฒนธรรมเพื่อสร้างความเข้าใจ ติดต่อได้คล่อง ไปเที่ยวได้สนุก ปรับตัวเข้ากับผู้คนประเทศเพื่อนบ้านได้ แต่พอได้ลงมือก็เกิดคำถามว่า แล้ววัฒนธรรมคืออะไร แล้วต้องรู้อะไรบ้าง ตอบแบบง่าย ๆ ได้ว่า วัฒนธรรม คือ วิถีชีวิต หรือ “Way of life” ตั้งแต่อดีตที่สะท้อนความเป็นจริงในปัจจุบัน ซึ่งเกิดขึ้นจากทั้งเหตุการณ์ที่มนุษย์สร้างขึ้น และสิ่งที่เกิดขึ้นธรรมชาติในเขตภูมิศาสตร์ ที่ส่งผลให้ผู้คนมีวิถีชีวิตทีแตกต่างกันไปในแต่ละประเทศ สิ่งที่ต้องเรียนรู้มีหลากหลาย สรุปได้ 4 ช่วงการเรียนรู้

1. เริ่มทำความรู้จัก
   - ชื่อประเทศ ที่เป็นชื่อเต็ม ไม่ใช่แค่เรียกเล่น ๆ เพราะจะทำให้เราเข้าใจการปกครองของประเทศนั้น
   - ที่ตั้งของประเทศ และเวลาตามเวลามาตรฐานที่ใช้ในการบอกเวลาทั่วโลก
   - ช่วงเวลาสำคัญในประวัติศาสตร์

2. รู้เรื่องภาพรวมของประเทศ
   - รูปแบบการปกครองและรูปแบบทางการเมือง
   - การการทุจริตและดัชนีการรับรู้ในเรื่องการทุจริต
   - นโยบายทางเศรษฐกิจ และการเจริญเติบโต
   - ทรัพยากรหลัก
   - เงินตรา และการแลกเปลี่ยน
   - ดัชนีการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์
   - ความเอื้ออำนวยในกฎหมายทางการค้า การลงทุน ภาษี
   - สิทธิพิเศษทางการค้า
   - โครงสร้างพื้นฐาน (ระบบน้ำ ไฟ โทรศัพท์ อินเตอร์เน็ต)

3. รู้จักผู้คนขอประเทศนั้น
   - ชื่อ-นามสกุล ใช้หลักการอะไร
   - สัดส่วนเชื้อชาติของผู้คนในประเทศ
   - ภาษาที่นิยมใช้
   - ศาสนา และความเชื่อของผู้คนในประเทศ
   - วันทำงาน วันหยุดสำคัญ
   - ความนิยมในการแต่งกายไปทำงาน
   - ความนิยมในการแต่งงานไปงาน เทศกาลสำคัญ
   - ความนิยมในการแต่งกายนอกเวลาทำงาน
   - การแนะนำตัว และมารยาทในการแนะนำตัว
   - ธรรมเนียมนิยมในการประชุม และการใช้นามบัตร
   - ความเป็นส่วนตัว พื้นที่ส่วนตัว
   - ความกล้าและความขี้อาย
   - สิ่งที่ซึ่งแสดงถึงความมีหน้าตาในสังคม

4. รู้จักการดำเนินชีวิต
   - การตั้งบ้านเรือน
   - ความนิยมใน ตลาด ห้าง ร้านค้าขนาดเล็ก
   - การเรียน โรงเรียน เวลาเลิกเรียน
   - ยานพาหนะที่เป็นที่นิยม
   - วันหยุดและวันสำคัญ
   - เทศกาลสำคัญ
   - สถานที่สำคัญ
   - คนสำคัญ คนดัง วีรบุรุษ นักกีฬาคนสำคัญ
   - อาหารและเครื่องดื่มที่โดดเด่น
   - การแบ่งเวลาและการใช้ชีวิตในเมือง และชนบท
   - หัวข้อสนทนาที่เป็นที่นิยม
   - เรื่องขำขัน และอารมณ์ขันของผู้คน
   - การให้ของขวัญ
   - การเข้าร่วมงานสำคัญ

พอต้องศึกษาเข้าจริง รู้สึกว่า “ทำไมต้องรู้มากมาย” คงจะอ่านกันแทบไม่ไหว จะมีใครเขียนเรื่องราวได้ขนาดนั้น หากเราคิดว่ายากก็ดูจะยากไปหมด แต่ถ้าเราเริ่มสักเรื่องเล็ก ๆ เรื่องหนึ่งที่เราสนใจ หรือเริ่มจากสิ่งที่เราชอบ เช่น คนในประเทศนี้ชอบเที่ยวที่ไหนกัน ใครเป็นดาราดัง แล้วก็เจาะประเด็นต่อไป ก็จะทำให้มีกำลังใจในการฟังเรื่องราวต่าง ๆ ของประเทศที่อยู่ในความสนใจของเราได้เป็นอย่างดี เมื่อเข้าใจกัน ก็ไปเที่ยวสนุก ติดต่องานก็ง่าย มีอะไรดีดีอีกเยอะ ถ้าคนเราเข้าใจกัน